Bedrifelek Xotun
Bedrifelek Xotun (usmonli turkcha: بدرے فلك قادین)(1851-yil 4-yanvar – 1930-yil 6-fevral) Usmonli imperiyasining Sulton Abdul Hamid II ning ikkinchi xotini edi.
Yoshligi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bedrifelek Xotun 1851-yil 4-yanvarda Istanbul shahridagi Serencebeyning Yildiz saroyida tug‘ilgan.[1] U cherkes oilasining aʼzosi boʻlgan. Uning otasi Kerzedj Mehmed Bey edi.[2]
Nikohi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bedrifelek 1868-yil 18-noyabrda Dolmabahche saroyida Abdul Hamidga turmushga chiqdi.[1] Nikohdan bir yil oʻtib, 1870-yil 11-yanvarda u er-xotinning birinchi oʻgʻil farzandi Shehzade Mehmed Selimni[3] dunyoga keltirdi, undan ikki yildan soʻng Zekiye Sulton 1872-yil 21-yanvarda tugʻildi.[4]
Abdulhamid 1876-yil 31-avgustda taxtga oʻtirganidan soʻng[5] unga „Ikkinchi ayol“ unvoni berilgan.[6][7] 1877-yilda Bedrifelek va imperator oilasining boshqa aʼzolari Yildiz saroyiga joylashdilar,[8] Abdul Hamid 1877-yil 7-aprelda u yerga koʻchib kelgan[9] Bu yerda 1878-yil 11-fevralda ularning uchinchi farzandi, oʻgʻli Shehzade Ahmad Nuriyni dunyoga keldi.[10]
U koʻk koʻzli goʻzal ayol sifatida tasvirlangan. U Abdulhamidning boshqa turmush o‘rtoqlariga rashk qilmas, boshqa turmush o‘rtoqlariga doim mehr va tabassum bilan yondashadigan yagona ayol edi.[11]
1895-yil 16-sentyabrda[11] Abdul Hamidning birinchi xotini Nozikeda Xotun vafotidan keyin Bedrifelek „Hanimefandi“ unvoni bilan bosh sulton etib tayinlandi.[6][7] 1904 yilda Perestu Xotun vafotidan keyin u imperator haramida bosh xonim boʻldi.[6]
1909-yil 27-aprelda Abdul Hamid taxtdan ag‘darildi va Salonikiga surgunga yuborildi.[12] Bedrifelek unga ergashmadi, shuning uchun Istanbulda qoldi. Abdulhamidning butun oilasi Yildiz saroyidan haydab yuborilgan va ularning ko‘pchiligining yashash joyi ham yo‘q edi. Bedrifelek va uning oʻgʻillari Selim va Ahmed dastlab qizi Zekiye Sultonning Tarlaboshidagi saroyiga,[13] oʻgʻli Selim bilan Serencebeyda joylashgan saroyiga joylashishgan.[2]
1912-yilda Saloniki Gretsiya qoʻliga oʻtgandan soʻng Abdul Hamid Istanbulga qaytib, Beylerbeyi saroyiga joylashdi va 1918-yilda vafot etdi.[14]
Homiyliklari
[tahrir | manbasini tahrirlash]1900-yilda Bedrifelek Gebzeda „Körük bulogʻi“ deb nomlanuvchi buloq qurilishiga homiylik qildi.[15] 1909-yilda Istanbulning Karagümrük shahridagi Nureddin Cerrahiyning xonaqoh va qabrini taʼmirlashga homiylik qildi. U „Usmonli Hilol-i Ahmer Jamiyati“ (Hilol-i Ahmer Jamiyat) ga ham xayr-ehsonlar qilgan.[11]
Soʻnggi yillari va oʻlimi
[tahrir | manbasini tahrirlash]1924-yil mart oyida imperator oilasining surgunida Bedrifelek oʻgʻlining Serencebeydagi uyida qoldi.[6] 1925-yil 14-yanvarda u turkiyalik taniqli yahudiy advokat Sami Gyunzbergga ishonchnoma berib, unga Abdul Hamiddan Turkiya hududida va boshqa joylarda joylashgan binolar, yerlar, konlar, konsessiyalarni tortib oluvchilardan qaytarib olish huquqini beradi.[16] U 1930-yil 6-fevralda yetmish to‘qqiz yoshida vafot etdi va Istanbuldagi Yahyo afandi qabristoniga dafn qilindi.[6]
Avlodlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]| Ism | Tugʻilish | Oʻlim | Izohlar |
|---|---|---|---|
| Shehzade Mehmed Selim | 1870-yil 11-yanvar [7] [17] [18] | 1937-yil 4-may [17] [18] | Olti marta turmushga chiqdi va ikki oʻgʻil va bir qizi boʻlgan. |
| Zekiye Sulton | 1872-yil 21-yanvar [17] [7] [18] | 1950-yil 13-iyul [17] [7] [18] | Bir marta turmushga chiqdi va ikkita qizi boʻlgan. |
| Shahzoda Ahmad Nuri | 1878-yil 11-fevral [7] [13] [18] | 1944-yil avgust [13] [18] | Bir marta turmushga chiqdi, farzandlari yoʻq. |
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 Günay Günaydın. Haremin son gülleri. Mevsimsiz Yayınları, 2006 — 73-bet. ISBN 978-9944-987-03-5.
- ↑ 2,0 2,1 Akyıldız 2018.
- ↑ Freely, John. Inside the Seraglio: Private Lives of the Sultans in Istanbul. Penguin, 1 July 2001 — 287-bet.
- ↑ Tuğlacı, Pars. Türkiyeʼde kadın, Volume 3. Cem Yayınevi, 1985 — 331-bet.
- ↑ Clare, Israel Smith. Illustrated Universal History: Being a Clear and Concise History of All Nations. P. W. Ziegler & Company, 1885 — 549-bet.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Sakaoğlu 2008.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Uluçay 2011.
- ↑ Oriental Gardens: An Illustrated History. Chronicle Books, 1992 — 21-bet. ISBN 978-0-811-80132-4.
- ↑ NewSpot, Volumes 13-24. General Directorate of Press and Information, 1999.
- ↑ Bey, Mehmet Sürreya. Osmanlı devletinde kim kimdi, Volume 1. Küğ Yayını, 1969 — 132-bet.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Uru, Cevriye. Sultan II. Abdülhamid'in kızı Zekiye Sultan'ın hayatı (1872-1950), 2010 — 3-bet.
- ↑ Hall, Richard C.. War in the Balkans: An Encyclopedic History from the Fall of the Ottoman Empire to the Breakup of Yugoslavia. ABC-CLIO, 9 October 2014 — 1–2-bet. ISBN 978-1-610-69031-7.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 „Sultan Hamid'in Açlıktan Ölen Şehzâdesi: Ahmed Nuri Efendi“. www.erkembugraekinci.com (2019-yil 10-iyun). Qaraldi: 2020-yil 8-noyabr.
- ↑ Parry, Milman. Serbocroatian heroic songs, Volume 1. Harvard University Press, 1979 — 371-bet.
- ↑ Kankal, Recep. Bedrifelek Başkadınefendinin Bir İhya-kerdesi:Körük Çeşmesi, Uluslararası Orhan Gazi ve Kocaeli Tarihi - Kültürü Sempozyumu - V, 2018 — 1568-bet.
- ↑ Kark, Ruth. "One of the most spectacular lawsuits ever launched": Abdülhamid's heirs, his lands and the land case in Palestine, 1908-1950, 2010 — 138-bet.
- ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 Brookes 2010.
- ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 18,5 Osmanoğlu 2000.
Kitobiy manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Akyıldız. „Son Dönem Osmanlı Padişahlarının Nikâh Meselesi“. DSpace@29 Mayıs (2018-yil 15-mart). 2022-yil 10-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 28-avgust.
- Brookes, Douglas Scott. The Concubine, the Princess, and the Teacher: Voices from the Ottoman Harem. University of Texas Press, 2010. ISBN 978-0-292-78335-5.
- Sakaoğlu, Necdet. Bu Mülkün Kadın Sultanları: Vâlide Sultanlar, Hâtunlar, Hasekiler, Kandınefendiler, Sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık, 2008. ISBN 978-6-051-71079-2.
- Osmanoğlu, Ayşe. Babam Sultan Abdülhamid. Mona Kitap Yayinlari, 2000. ISBN 978-6-050-81202-2.
- Uluçay, Mustafa Çağatay. Padişahların kadınları ve kızları. Ötüken, 2011. ISBN 978-9-754-37840-5.